All you need is love

30-01-2022

Van alle belangrijke dingen is de liefde de grootste. “All you need is love”.

“All you need is love”, zo zongen de Beatles destijds. En nog steeds is er al vele jaren op onze televisie een populair programma onder die titel: “All you need is love”. Dat het in het leven om de liefde draait, is een overtuiging die vooral vanuit het christendom in de wereld is gekomen. In andere culturen en godsdiensten is dat nooit zo duidelijk en kernachtig geformuleerd en uitgedragen. Van alle heilige boeken uit de wereldgeschiedenis staat namelijk alleen in de Bijbel en dan met name in het Nieuwe Testament, dat God liefde is. Die uitspraak: “God is liefde” vindt je nergens anders; alleen in het christendom.

De hymne van de apostel Paulus op de liefde, die we zojuist hoorden in de tweede lezing, is dan ook uniek in de literatuur van de Wereldgodsdiensten. Al heb ik alle kennis en zelfs hemelse wetenschap, zo schrijft Paulus, als ik de liefde niet heb, ben ik niets. Al verwezenlijk ik allerlei grootse projecten en zet ik me daar tot het uiterste voor in, als ik de liefde niet heb, baat het mij niets. Zonder de liefde is alles leeg en hol. Ja, alles wat wij, mensen, bedenken en doen, aldus Paulus, is maar stukwerk, knutselwerk: het gaat allemaal weer voorbij. Alleen de liefde blijft. Liefde vergaat nimmer. Van alle belangrijke dingen is de liefde de grootste. “All you need is love”.

Maar wat is dan eigenlijk liefde?, zo kun je je afvragen. Om ons daarbij te helpen, geeft Paulus ons een beschrijving van de liefde. Hoe kómt Paulus eigenlijk aan die omschrijving? In zijn brief aan zijn medewerker Titus vertelt hij waar hij het vandaan heeft: Gods goedheid en mensenliefde is op aarde verschenen in Jezus. Het is die liefde van Christus die ons drijft. Wat liefde is zal ook de apostel Johannes zeggen hebben wij geleerd van Christus. Hij heeft Zichzelf, zijn leven voor ons gegeven. De inspiratiebron voor de christelijke liefde is dus Jezus zelf. Zoals Hij in het Johannesevangelie zegt: “Dit is mijn gebod, dat gij elkaar liefhebt, zoals Ik u heb liefgehad. Blijf in mijn liefde.”

Wanneer we in de tekst van Paulus uit de tweede lezing het woordje “liefde” door het woordje “Jezus” zouden vervangen, zien we inderdaad een omschrijving van Jezus’ karakter en zijn typische manier van handelen. Het zou dan als volgt klinken: “Als ik Jezus’ liefde niet heb, baat het mij niets. Jezus is lankmoedig en goedertieren; Jezus is niet afgunstig, Hij praalt niet, Hij beeldt zich niets in. Hij geeft niet om de schone schijn, Hij zoekt zichzelf niet. Hij laat zich niet kwaad maken en rekent het kwade niet aan. Jezus verheugt zich niet over onrecht, maar vindt zijn vreugde in de waarheid. Alles verdraagt Hij, alles gelooft Hij, alles hoopt Hij, alles duldt Hij. Jezus’ liefde vergaat nimmer.”

Als die goddelijke liefde van Christus nimmer vergaat en eeuwig is, dan is die liefde dus veel meer dan alleen maar gevoelens. Want gevoelens zijn nogal wisselend en voorbijgaand. Ik kan iemand vandaag leuk en aardig vinden, maar me morgen ontzettend aan hem of haar ergeren. De Bijbelse, goddelijke liefde is niet zo oppervlakkig en wispelturig. Die is veel steviger en dieper, omdat ze verbonden is met het eeuwige wezen van God zelf. Zoals Hij zich destijds openbaarde aan Mozes, onder de naam van Jahwe, dat wil zeggen: Ik ben, die is, de Eeuwige, die er altijd was en altijd zijn zal. Gods wezen is het om er-te- zijn. Hij is er, ook voor ons. Gods liefde betekent dus: Ik ben er voor u, onvoorwaardelijk en altijd. Daarom wordt al in het Oude Testament deze eeuwige liefde en trouw van Jahwe, onze God, bezongen. Zoals we de Heer in de eerste lezing hoorden zeggen: “Voordat lk u in de moederschoot vormde, kende Ik u”. En deze eeuwige liefde van God verschijnt onder ons in Jezus. Als een mens van vlees en bloed verbindt Jezus zich onvoorwaardelijk met ons, tot het uiterste, tot in de dood, zelfs daar waar wij Hem in onze zondigheid afwijzen, zoals destijds ook de mensen in Nazareth, zijn vaderstad, Hem afwezen, zoals we in het Evangelie hoorden. En die onvoorwaardelijke liefde voor ons, tot aan het kruis, is vervolgens vereeuwigd in zijn verrijzenis, om er altijd voor ons te zijn.

Echte liefde heeft dus te maken met er-onvoorwaardelijk-zijn voor een ander. Die liefde gaat dus dieper dan voorbijgaande gevoelens, en zit in de bewuste en vastbesloten wil om er te zijn voor elkaar. Het gebod dat Jezus aan zijn leerlingen gaf, was dan ook niet dat we elkaar per se aardig of leuk moeten vinden - want dat is niet altijd zo - maar dat we elkaar moeten liefhebben, dit wil zeggen dat we er voor elkaar moeten zijn. “Jesus didn’t tell us to like each other”, zei ooit een Amerikaanse priester, “but to love each other”. Liefde legt daarom een verbinding met een ander, die verder reikt dan de vraag of ik me steeds prettig voel. Liefde is juist die kracht, die je helpt om niet opgesloten te blijven in je eigen kleine wereldje, maar om daarboven uit te stijgen en te komen tot wederkerige, dienstbare en duurzame verbondenheid met anderen.

Want liefde, zo zegt Paulus, zoekt niet zichzelf; liefde zoekt juist de betrokkenheid op de ander, de andere medemens, maar ook de Ander met een hoofdletter, God. Liefde is niet geobsedeerd door “ik”, maar is gericht op “jij” en op “wij”. Liefde zoekt wederkerigheid en uitwisseling en verbinding. De liefde is daarom ook niet afgunstig. De liefde gunt aan de ander het goede, niet het kwade. Want als het met de ander goed gaat, komt dat ook ten goede aan het geheel van ons allen samen, en dus uiteindelijk ook weer aan mij. In dat grote geheel van Gods liefde is er plaats en ruimte voor ieder. De liefde vindt daarom dan ook geen vreugde in leedvermaak. Ze laat zichzelf niet infecteren door het kwaad en is bereid om het kwaad te vergeven, opdat het goede overal mag toenemen en overwinnen. Ze gunt mensen ook de tijd om dat goede zelf te ontdekken en beter te verwezenlijken.

Liefde is daarom ook geduldig en lankmoedig. Ze heeft een lange adem en denkt aan de lange termijn. Op de korte termijn kan ze daarom veel, ja alles verdragen, omdat op de lange termijn Gods onvergankelijke liefde zal overwinnen. En die onvergankelijke en onvoorwaardelijke liefde van Christus is niet ver weg. We mogen die liefde zo dadelijk in de heilige Communie weer ontvangen. Moge het ons helpen om ook naar elkaar toe die liefde beter te beleven. Amen.