Iemand met een goddelijke waardigheid

07-12-2020

Hij wil de aandacht juist vestigen op iemand anders die na hem komt en die sterker is dan hij...

Broeders en zusters, ons leven is soms een beetje eentonig, zeker in deze coronatijd met zijn beperkte sociale contacten en uitgaansmogelijkheden. Dan moeten we naar andere mogelijkheden zoeken, telefonisch of via de sociale media, om nieuwe berichten te horen over dierbare familieleden en bekenden. Maar ook horen we of lezen we graag het laatste nieuws over wat er in wereld en Kerk gaande is, en zijn we ook wel nieuwsgierig naar de belevenissen van meer spraakmakende personen.

Zo'n spraakmakende persoon, die 2000 jaar geleden volop de aandacht trok, was die fascinerende man daar in de woestijn: Johannes de Doper. Zijn eigenaardige levenswijze, zijn stoere optreden en zijn pittige uitspraken wekten de nieuwsgierigheid van zijn omgeving. Heel de landstreek van Judea en alle inwoners van Jeruzalem trokken naar hem uit. Laten wij in gedachten eens met hen meegaan en kijken en luisteren naar die frappante figuur van Johannes de Doper.

Wat ons allereerst opvalt is zijn eigenaardige levenswijze. Over de dingen waarover wij ons het meest druk maken, namelijk onze woning, onze kleding en ons voedsel, daarover maakt hij zich volstrekt geen zorgen. Hij is tevreden met het absolute minimum. Hij overnacht in de rotsholten van de woestijn. Hij eet wat hij tegenkomt: sprinkhanen en wilde honing. En hij kleedt zich met wat hij aantreft: kameelharen, gemaakt tot een mantel, en een dierenhuid, gesneden tot een leren gordel.

Het is bijna ongelooflijk. Een overlevingskamp is er niets bij. Een ijzersterk staaltje van wilskracht en lichaamskracht. En terwijl de omstanders zich vergapen aan de ongekende sterkte van zijn persoon, haakt Johannes daarop in en laat hij merken, dat het hem niet te doen is om een demonstratie van zijn geweldige sterkte. Hij wil de aandacht juist vestigen op iemand anders, na hem komt en die sterker is dan hij.

De omstanders zullen zich bij deze woorden wel verbaasd hebben afgevraagd: Hoe is dat in hemelsnaam mogelijk? Iemand die nog sterker is dan Johannes? Wat kan dat voor iemand zijn? "Ik ben niet waardig mij te bukken en de riem van zijn sandalen los te maken", zegt Johannes over Hem. Het is dus iemand met een koninklijke, ja, goddelijke waardigheid. Bedoelt Johannes soms de Messias, de door God beloofde Koning, gezalfd met Gods Geest? Ja, die bedoelt hij, want, zegt Johannes, ik doop u slechts met het water van onze zwakheid van hier beneden, maar Hij zal u dopen met de heilige Geest van Gods kracht van daarboven.

Nu is de interesse van het volk nog sterker gewekt. Johannes is dus een voor-loper, een weg-bereider, een bode die vooruit gezonden is om de weg voor de Messias te banen; een stem van iemand die roept in de woestijn: bereidt de weg van de Heer.

De levenswijze van Johannes onderstreept zijn boodschap: hij is met heel zijn wezen gericht op de komende Messias. Zijn diepe verlangen kan niet verzadigd worden door het materiele, noch door zelfzucht of grootdoenerij. Hij verlangt ernaar om deel te mogen krijgen aan iets dat groter is dan hijzelf, namelijk aan het verschijnen van Gods glorie, zoals beloofd bij de profeet Jesaja. Johannes hunkert ernaar om gedoopt te worden met Gods Geest, wanneer de Messias komt. Dan gaat er een nieuwe tijd aanbreken. De oude tijd van zonde en vergankelijkheid loopt dan ten einde. De nieuwe periode van gerechtigheid en eeuwigheid breekt dan aan.

En daarom roept hij op tot bekering, dit wil zeggen een verandering van ons ingesleten denkpatroon en gedragspatroon. Ons denken en doen mag en moet worden afgestemd op Gods werkzaamheid in ons midden, wanneer de Messias arriveert. Dan kan Gods rijk van liefde en gerechtigheid onder ons aanbreken. Misschien dat het radicale voorbeeld van Johannes ons een beetje afschrikt. Onze bereidheid tot vernieuwing en bekering zal inderdaad nooit zo stoer kunnen zijn als die van Johannes de Doper. Maar dat hoeft ook niet. Want het gaat niet om Johannes, maar om Degene, die na Hem komt, en die sterker is: Jezus Christus. Voor Hem moeten we de weg bereiden. Dat hoeft niet zo opzienbarend en stoer te gebeuren als bij Johannes, maar wel eerlijk, vanuit een oprechte openheid. Want ook Johannes de Doper beseft dat hij uit zichzelf niet Gods rijk van liefde kan laten aanbreken. Want wat wij zelf niet hebben, kunnen we ook niet aan de wereld geven. De invloedssfeer van Gods liefde zal van God zelf moeten komen, via de Messias die Hij zal zenden. "Hij zal u dopen met de heilige Geest".

De grootheid van Johannes de Doper, die geweldenaar, ligt daarom vooral in zijn oprechte nederigheid. Hij beseft dat hij op eigen kracht niet ver genoeg komt, dat de wereld van Gods Geest hem ver te boven gaat en dat hij daarom uit zichzelf niet waardig is om zelf maar de riem van de sandalen van de Messias los te maken. Ondanks zijn en onze onwaardigheid, zal deze Messias toch komen om ons Gods Geest mee te delen, als een onverdiende genade. Ook wij worden in deze Advent daarom uitgenodigd om Johannes in deze nederigheid te volgen en zo de enorme betekenis van de geboorte van Christus op Kerstmis beter te kunnen verstaan en beleven. Jezus kan ons dan bevrijden uit onze begrensdheid en gevangenheid in onszelf, om ons binnen te leiden in Gods onbegrensde invloedssfeer van liefde en vrede.

De tijdgenoten van Johannes lieten zich daartoe dopen in de Jordaan, terwijl zij hun tekort en hun zonden beleden. Ook wij bidden om vergeving, in het Onze Vader en het Weesgegroet, of in een gezamenlijke boeteviering of een persoonlijke biecht, vanuit het besef dat Gods genade en vergevende liefde ons tegemoet zijn gekomen in Jezus Christus. Zijn sterkte komt onze zwakheid te hulp, zodat ons leven weer meer doordrongen kan worden van Gods Geest en Christus op Kerstmis ook in ons leven en in onze wereld opnieuw geboren kan worden. Amen.